Nieuws
Syntheserapport leerlingenbevraging 2015-2016: Alcoholgebruik daalt voor het eerst bij +16-jarigen
Al bijna twee decennia lang, voert VAD jaarlijks een representatieve studie uit over middelengebruik, gokken en gamen bij leerlingen uit het secundair onderwijs. De resultaten van de leerlingenbevraging 2015-2016 bevestigen vooral de trends van de afgelopen jaren, maar brengen ook enkele aandachtspunten naar boven: de kennis over en naleving van de wetgeving kan beter, alcoholgebruik blijft dalende en leerlingen uit de B-stroom en het BSO gebruiken over het algemeen meer.
Sinds het schooljaar 2000-2001 organiseert het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD) jaarlijks een leerlingenbevraging over alcohol, tabak, illegale drugs, psychoactieve medicatie, gokken en gamen bij jongeren in het secundair onderwijs. Jaarlijks bundelt VAD de resultaten van de leerlingenbevraging in een syntheserapport, representatief voor Vlaamse jongeren in het secundair onderwijs. Vandaag wordt het rapport van het schooljaar 2015-2016 gepresenteerd, waarvoor 27.146 leerlingen uit 63 verschillende scholen anoniem deelnamen aan de bevraging.
Tabak: ooit-gebruik daalt, laatstejaarsgebruik niet
19% van de leerlingen uit het secundair onderwijs heeft het afgelopen jaar tabak gebruikt. Na een piek in het schooljaar 2013-2014, heeft het laatstejaarsgebruik bij de verschillende leeftijdsgroepen een dalende trend ingezet. Maar de cijfers blijven hoog. De evolutie tijdens het voorbije decennium toont dat de cijfers gelijk blijven: voor de twee hoogste leeftijdsgroepen verschillen de huidige cijfers niet substantieel van die van het schooljaar 2005-2006.
De gemiddelde leeftijd waarop jongeren voor het eerst een sigaret roken is lichtjes gedaald (14,6 jaar). Maar er is een substantiële groep die op latere leeftijd nog begint met roken: 31% is 16 jaar of ouder bij de eerste sigaret. Het aantal rokers neemt ook gradueel toe bij het ouder worden. Tabakspreventie in het secundair onderwijs moet daarom gericht zijn op alle graden.
Bij de -16-jarigen, aan wie tabak niet mag verkocht worden, zegt 14% ooit een sigaret te hebben gerookt, en zegt 41% gemakkelijk aan tabak te kunnen geraken. Aangezien de kennis van de wetgeving over verkoop van tabaksproducten jaar na jaar licht achteruit gaat, dringt vernieuwde aandacht voor de geldende wetgeving zich op.
Alcohol: nu ook bij oudere leerlingen meer nuchterheid
Alcoholgebruik is nog steeds een vrij algemeen voorkomend fenomeen, toch wordt de laatste jaren duidelijk dat het gebruik van alcohol op de terugweg is. Deze dalende trend in alcoholgebruik is nu ook voor het eerst te zien bij oudere leerlingen.
Een decennium geleden was het ooit-gebruik van alcohol bij min-16-jarigen veeleer de regel dan de uitzondering. Ondanks de specifieke risico’s die verbonden zijn aan alcoholgebruik op jonge leeftijd, zei 77% van de min-16-jarigen in het schooljaar 2005-2006 ooit alcohol te hebben gedronken. Anno 2015-2016 is dat aandeel gedaald tot 45% van de min-16-jarigen. Een duidelijk dalende trend die vanaf begin 2010 verder werd ondersteund door een wetswijziging, die stelde dat het verboden is alcoholische dranken te verkopen, schenken of aanbieden aan jongeren onder de 16 jaar.
De vaststelling dat steeds meer jongeren het drinken van alcohol uitstellen, is ook af te leiden uit de stijgende beginleeftijd voor alcoholgebruik. Tussen 2010-2011 en 2015-2016 is die gestegen met bijna een jaar, van 13 jaar en 7 maanden naar 14 jaar en 5 maanden.
In het schooljaar 2015-2016 daalde ook voor het eerst het ooitgebruik en laatstejaarsgebruik bij oudere leerlingen. Een dergelijke daling is ook waarneembaar voor andere gebruikspatronen, de meeste zelfs sinds geruimere tijd:
- Het regelmatige gebruik van alcohol kent in de voorbije tien jaren een duidelijke daling, van 46% in 2005-2006 naar 31% in 2015-2016.
- Het regelmatig gebruik van sterkedrank daalt voor het eerst duidelijk onder de 10%, na drie jaren van stagnatie. In vergelijking met het schooljaar 2008-2009 is het aandeel regelmatige gebruikers van sterkedrank bijna gehalveerd (van 15% naar 8%).
- Het aandeel 17- tot 18-jarigen dat minstens één keer per maand aan bingedrinken doet, daalt in de drie laatste schooljaren van 38% naar 31%
- Wat het eerder subjectieve gegeven van zich dronken voelen betreft, treedt na enkele jaren van aanhoudende stijging nu voor het eerst een duidelijke daling in bij de 17- tot 18-jarigen.
Niet enkel bij de oudere leerlingen zijn de evoluties gunstig, ook bij de jongere leerlingen zijn er positieve resultaten. Naarmate het ooit-gebruik en laatstejaarsgebruik bij de 12- tot 14- jarigen alsmaar daalt, stijgt ook het belang van motief ‘ik drink geen alcohol omdat het wettelijk verboden is’ steeds meer.
Het ziet er dus naar uit dat de positieve tendensen met betrekking tot alcoholgebruik niet langer beperkt blijven tot de jongste leerlingen, maar nu ook ingang vinden bij de oudere leerlingen.
Illegale drugs: geen kentering in zicht
Cannabis blijft van de illegale drugs duidelijk het meest gebruikte middel. Eén op de negen leerlingen (11%) geeft aan in het voorgaande jaar cannabis te hebben gebruikt, wat iets minder is dan de twee schooljaren daarvoor. Op langere termijn is er echter geen daling merkbaar, eerder een stabilisering. Anderzijds verwachten minder leerlingen dat hun vriendengroep cannabisgebruik zou goedkeuren, en geven alsmaar minder leerlingen aan makkelijk aan cannabis te kunnen geraken. De hernieuwde stijging van cannabisgebruik bij de oudste leerlingen en bij de leerlingen uit het BSO dient verder gemonitord te worden.
Andere illegale middelen worden eerder zelden gebruikt. Amper 4% heeft ooit een andere illegale drug gebruikt. Xtc en cocaïne zijn de meest gebruikte middelen. Xtc leek een aantal jaren geleden op terugweg, maar wordt recent weer iets meer gebruikt in het uitgaansleven. De toekomstige resultaten van de leerlingenbevraging zullen uitwijzen of het xtc-gebruik zich ook bij leerlingen in het secundair onderwijs terug sterker manifesteert.
Gokken: sportweddenschappen onder de radar van de wet?
Gokken is geen breed voorkomend fenomeen onder Vlaamse leerlingen. Er is ook geen stijging of daling waarneembaar over de laatste drie schooljaren heen. Toch moet gokken gemonitord blijven worden in het kader van wettelijke restricties. Hoewel 18 jaar de wettelijk vereiste leeftijd voor sportweddenschappen is, speelde 5% van de minderjarige leerlingen in het laatste jaar op sportweddenschappen.
Specifieke aandacht voor B-stroom en BSO
De verschillende vormen en uitingen van middelengebruik doen zich overal voor. Toch springen de B-stroom en het BSO op een aantal vlakken sterker in het oog als het op gebruik aankomt. Dat geldt voor dagelijks roken, voor dronkenschap in het voorgaande jaar, voor gebruik van ADHD-medicatie en voor mogelijks risicovol gamen. De oorzaken van deze verschillen zijn complex en het is niet de bedoeling om de leerlingen uit de B-stroom en het BSO te stigmatiseren. Zo speelt ook mee dat leerlingen in de B-stroom en het BSO gemiddeld iets ouder zijn dan die in de A-stroom en uit ASO en TSO. Deze vaststellingen leiden tot de aanbeveling om preventie rond deze thema’s nadrukkelijker aan bod te laten komen in de vakoverschrijdende eindtermen.
We blijven uitgebreide aandacht hebben voor tabak, alcohol en drugs en betrekken hierbij levensdomeinen zoals werk, school en vrije tijd. Tenslotte is Health in all policies. Het uiteindelijke doel is dat de Vlaming in 2025 gezonder leeft.
Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Gezondheidsdoelstellingen: een goed rapport
In 2006 formuleerde de Vlaamse overheid vier gezondheidsdoelstellingen met betrekking tot het gebruik van tabak, alcohol en illegale drugs, met als eindmeet 2015. Op basis van de resultaten van de leerlingenbevraging 2015-2016 blijken drie doelstellingen behaald te zijn, dankzij positieve tendensen over de laatste jaren heen:
- Bij personen jonger dan 16 jaar is het percentage dat het afgelopen jaar heeft gerookt niet hoger dan 11% (2015-2016: 10%).
- Bij personen jonger dan 16 jaar is het percentage dat meer dan 1 keer per maand alcohol drinkt niet hoger dan 20% (2015-2016: 11%).
- Bij personen jonger dan 18 jaar is het percentage dat ooit een illegale drug heeft gebruikt niet hoger dan 14% (2015-2016: 13%).
Eén gezondheidsdoelstelling werd niet bereikt:
- Bij personen jonger dan 18 jaar is het percentage dat in het jaar voor de bevraging een illegale drug heeft gebruikt niet hoger dan 7% (2015-2016: 10%).
Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin: “Op de gezondheidsconferentie van december 2016 werden de gezondheidsdoelstellingen hernieuwd. We blijven uitgebreide aandacht hebben voor tabak, alcohol en drugs en betrekken hierbij levensdomeinen zoals werk, school en vrije tijd. Tenslotte is Health in all policies. Het uiteindelijke doel is dat de Vlaming in 2025 gezonder leeft”.
Meer resultaten rond tabak, alcohol en illegale drugs, alsook rond psychoactieve medicatie, gokken, gamen en middelengebruik in de leefwereld van jongeren, lees je in het rapport.
Bron: Johan Rosiers - VAD
Click for Support Realized, het ontwikkelen van een webinterventie rond NPS
Toen het project Click for Support eind 2015 afliep, waren alle Euronet partners het erover eens dat de volgende logische stap het ontwikkelen van een webinterventie zou zijn volgens de Click for Support richtlijnen. En zo werd er een projectaanvraag ingediend die eind december 2016 door de Europese Unie werd goedgekeurd.
Het doel van het vervolgproject Click for Support - REAlized ( gecofinancierd door de Europese Unie), is het ontwikkelen van een web-based interventie voor gebruikers van Nieuwe Psychoactieve Stoffen ( ook gekend als 'designer drugs', 'research chemicals' of 'legal highs'). Vooral het laatste decennia ontwikkelde deze markt van Nieuwe Psychoactieve Stoffen (NPS) zich zeer snel. Toch zijn er weinig informatieve bronnen beschikbaar voor gebruikers over de mogelijke risico's en gevolgen op de gezondheid door het gebruik van NPS. De te ontwikkelen webinterventie zal het eerste online professioneel preventieaanbod worden dat zich richt op NPS.
De webinterventie zal vertrekken vanuit de richtlijnen voor web-based selectieve drugpreventie die ontwikkeld werden binnen het Click for Support project ( 2014- 2015), wat ook gecofinancierd werd door de EU. Er zal nationaal en internationaal onderzoek gedaan worden om de bestaande good practices in kaart te brengen die zich richten op NPS. De Web-interventie zal bestaan uit een informatieluik rond de effecten en risico's bij gebruik van allerlei Nieuwe Psychoactieve stoffen. Daarnaast komt er een zelftest voor gebruikers en een 30 dagen durend interventieprogramma dat begeleid zal worden door de deelnemende preventie experten uit de verschillende landen. De inhoud van de website zal deels ontwikkeld worden door de input en ideeën van NPS-gebruikers zelf. Om dit te realiseren zullen er focusgroepen georganiseerd worden.
De betrokken partners zijn, net zoals het eerste Click for Support project, vertegenwoordigers uit organisaties uit Oostenrijk, België, Cyprus, Finland, Duitsland, Griekenland, Italië, Letland, Luxemburg, Nederland, Portugal, Slovakijë en Slovenië. De samenwerkende preventie experten uit de deelnemende landen krijgen gedurende het project een opleiding rond het geven van online hulp.
Meer weten?
De Richtijn Click for Support
Richtlijnen voor online interventies in selectieve drugpreventie
Meepraten
Een LinkedIn groep werd opgestart die zal dienen als internationaal uitwisselingsplatform voor het web-based aanbod. Geïnteresseerde experts rond online platformen kunnen daar deelnemen aan de discussie en opmerkingen of aanbevelingen doen met betrekking tot de richtlijnen. Een eerste update van de richtlijn is voorzien voor 2018.
Tournée Minérale: De statistieken
De VAD/De DrugLijn en Stichting tegen Kanker blikken tevreden terug op de ‘Tournée Minérale’. Van bij de eerste editie is de campagne een schot in de roos, ‘Tournée Minérale’ werd op enkele weken tijd een begrip. 122.460 Belgen engageerden zich om de afgelopen maand geen alcohol te drinken. De voornaamste reden tot deelname bleek hun gezondheid. Tournée Minérale bereikte veel meer mensen dan enkel het aantal ingeschrevenen dankzij de weerklank op traditionele én sociale media. De organisatoren zijn dan ook heel blij met de aandacht die het thema ‘gezond omgaan met alcohol’ kreeg. Ten slotte werd tijdens de campagne ook al meer dan € 170.000 ingezameld. Die opbrengst gaat volledig naar kankeronderzoek. Zo’n overweldigend succes vraagt om een herhaling! Zet dus alvast februari 2018 in jullie agenda voor de tweede editie van Tournée Minérale.
Infografieken met een aantal opvallende cijfergegevens over de campagne, zijn te bekijken op de volgende links: over de deelnemers en over het bereik.
- West-Vlaanderen was de meest enthousiaste Tournée Minérale-provincie. Per 1.000 inwoners hebben er zich 17 ingeschreven voor de campagne. In Limburg namen 9618 personen deel aan de actie.
- De gemiddelde leeftijd van ingeschreven vrouwen is 40,6 jaar, bij de mannen is dat 43,3 jaar. 74% van de deelnemers is, evenredig verspreid, tussen de 25 en de 55 jaar oud. Daarmee is de beoogde doelgroep duidelijk bereikt.
- 3.124 teams hebben zich ingeschreven, dat gaat van jeugdbewegingen, over middenveldorganisaties tot grote bedrijven. Het grootste team is ‘Nooit meer diëten’ van Sandra Bekkari. Zij wist 442 mensen te overtuigen.
Belangrijkste motivatie: gezondheid
Bij het inschrijven werd aan de deelnemers gevraagd waarom ze de uitdaging van één maand zonder alcohol aangingen. 64% duidde het antwoord ‘Om mijn lichaam een alcoholpauze te geven’ aan, en 52% ‘Om me fitter te voelen’. Gezondheid was dus sowieso een grote drijfveer om deel te nemen aan de campagne. Op korte termijn ervaren mensen inderdaad een aantal gezondheidseffecten (betere nachtrust, meer energie, gewichtsverlies, …), en een maand niet drinken geeft de lever een rustpauze.
Reikwijdte
De organisatoren zijn ervan overtuigd dat ze meer bereikt hebben dan enkel de mensen 28 dagen lang geen alcohol te laten drinken: “Tournée Minérale heeft de deelnemers hun alcoholgewoontes laten doorbreken. Ze hebben ervaren dat er lekkere en gezonde alternatieven zijn, dat ze zich perfect kunnen amuseren zonder alcohol, en dat ze zich ’s anderendaags ook frisser voelen”, vertelt Marijs Geirnaert, directeur van VAD/De DrugLijn, “We hebben er dan ook vertrouwen in dat heel wat deelnemers die voordelen niet zomaar overboord zullen zetten. Het succes van de campagne bewijst in elk geval dat mensen gezond met alcohol willen omgaan.”
Hoeveel is te veel?
Maar wat betekent dat dan, gezond met alcohol omgaan? Alcohol is een ongezond product, hoe minder hoe beter dus. Het heeft invloed op bijna alle organen in het lichaam en hangt samen met ongeveer tweehonderd verschillende aandoeningen. “Ook met 8 verschillende types kanker*”, vertelt dr. Mathijs Goossens, woordvoerder van Stichting tegen Kanker. “Dat was te weinig bekend. Na Tournée Minérale hopen we niet alleen dat mensen even stilstonden bij hun alcoholgebruik, maar ook dat de mensen beseffen dat er een link is tussen alcohol en kanker. Want wil je kanker zo weinig mogelijk kans geven, dan drink je best helemaal geen alcohol.” De richtlijn, die VAD in 2016 samen met experten heeft uitgewerkt, luidt als volgt: om de risico’s van alcohol te beperken, drinken volwassen mannen en vrouwen best niet meer dan 10 standaardglazen per week. Die 10 glazen worden best gespreid over meerdere dagen in de week, met een aantal alcoholvrije dagen ertussen. “Met deze richtlijn sluit je niet alle risico’s uit”, legt Marijs Geirnaert uit. “Maar de 10-glazen-richtlijn zoekt een evenwicht tussen risico’s op gezondheid en veiligheid enerzijds en haalbaarheid anderzijds. We willen hiermee een houvast geven om drinkgewoonten blijvend bij te stellen.”
Sociale druk: de mentaliteit wijzigen
De campagne heeft op meer gewerkt dan alleen op gezondheid. “Wanneer iemand te kennen geeft geen alcohol te willen drinken, is een vaak gehoorde reactie: Allez kom, ééntje, voor de gezelligheid. De sociale druk om te drinken is soms expliciet, soms subtiel, maar quasi steeds aanwezig. Afgaand op de reacties die we lazen op de sociale media, hebben de Tournée Minérale-deelnemers dat meermaals ondervonden”, vertelt Marijs Geirnaert. “Het voordeel van de campagne is dat daar nu uitgebreid over gepraat is, in de media, op sociale media, op café en bij mensen thuis. De positieve respons was overweldigend: er zijn alcoholvrije recepties en feesten georganiseerd, er werden mocktails geserveerd in praatprogramma’s op tv, horecazaken ontwikkelden alternatieven en pasten hun kaarten – hopelijk blijvend – aan, … We hebben met zijn allen een maand lang stilgestaan bij hoe we met alcohol omgaan, als individu, maar ook als maatschappij. Het effect van de campagne is dus veel groter dan enkel bij de 122.000 deelnemers en dat is een heel mooie verwezenlijking!” Ook Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin bevestigt: “Tournée minérale heeft mij vooral geconfronteerd met de manier waarop alcohol ingebed is in ons dagelijks leven, de samenleving en onze cultuur. Gezien het grote aantal deelnemers was de campagne een schot in de roos! Ik hoop dat het hen en velen rondom hen aanzet om op een bewuste manier met alcohol om te gaan.”
In Limburg bracht Tournée Minérale een lokale dynamiek opgang in heel wat steden en gemeenten. Er werden tal van initiatieven genomen rond Tournée Minérale gaande van worskhops en infoavonden tot aangepaste menukaarten met alcoholvrije alternatieven.
Wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van Tournée Minérale
Of de campagne echt tot andere alcoholgewoonten en -attitudes geleid heeft, zal binnen een paar maanden duidelijk worden. UGent heeft een enquête afgenomen onder de deelnemers bij de start van de alcoholvrije maand, zal die binnenkort nog eens herhalen, om dan een derde en laatste keer binnen een half jaar te kijken of de deelnemers op dat moment nog steeds anders en minder alcohol drinken.
Inspanningen voor de strijd tegen kanker
“We zijn erg blij met de inspanningen die geleverd werden om de strijd tegen kanker te steunen”, aldus dr. Goossens: “Iemand heeft een logo op zijn lichaam laten tatoeëren, iemand anders zwom de ijskoude Maas over, er zijn veel en heel originele initiatieven genomen om de strijd tegen kanker te steunen. En we hebben ons objectief bijna behaald! Geld dat allemaal rechtstreeks naar de strijd tegen kanker gaat. Dus uit naam van patiënten, naasten en onderzoekers wil ik iedereen bedanken die een duit in het zakje deed.”
Ter info: Alcohol verhoogt het risico op 8 kankertypes: borstkanker bij vrouwen (meest frequente kanker bij vrouwen) & colorectale kanker bij mannen (3e meest frequente kanker bij mannen) - mond – keel – strottenhoofd – slokdarm - maag (vermoedelijk) –lever -. Alleen overgewicht en tabak ‘doen het beter’: zij verhogen het risico op nog meer kankertypes.
www.vad.be – De Druglijn : 078 15 10 20 – www.druglijn.be
Reboot Kamp! Herstart jezelf, samen met andere gamers
Een kamp voor jongeren (15j – 18j) die overmatig gamen en nood hebben aan meer offline leven.
CAD Limburg zet al jaren actief in op het thema overmatig gamen vanuit de invalshoeken preventie en hulpverlening. Zo werkten we verschillende hulpverleningstrajecten uit en schreven we mee aan Vlaamse preventiepakketten omtrent gamen. Zie cadlimburg.be voor meer info.
Praktijk- en onderzoekservaring leerde ons dat risicovolle gamers nood hebben aan bijkomende betekenisvolle vrijetijdsbesteding, omdat het reguliere vrijetijdsaanbod soms onvoldoende aansluit. Bovendien is hun zelfvertrouwen tijdens offline activiteiten laag en kunnen ze moeilijk initiatief nemen om effectief te veranderen. Daarnaast ervaren ze weining ondersteuning tijdens offline bezigheden van leeftijdsgenoten.
Het idee groeide om deze gamers tijdens een kamp in contact te brengen met andere gamers. Dit resulteert nu in een reeks van 2 kampen in Limburg, die financieel ondersteund worden door het departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media. Doel is om na dit jaar in elke Vlaamse provincie dergelijke kampen te organiseren en daardoor een netwerk van rebooted gamers op te zetten. Dit kadert perfect in het gedachtegoed van zowel peersupport (ondersteuning van leeftijdsgenoten) als vroeginterventie (vroegtijdig ingrijpen bij risicovol gedrag).
Onze doelstelling
- uit de gamezone treden en zichzelf en eigen goesting (her)ontdekken
- ervaren dat vrije tijd anders en met anderen kan worden ingevuld
- tot zelfinzicht komen op vlak van gamen en de impact ervan op het dagelijks leven
- een netwerk uitbouwen om nieuwe initiatieven mee te nemen
Tijdens het Reboot Kamp worden de deelnemers uitgedaagd om op een actieve, creatieve en reflectieve manier aan slag te gaan met leeftijdsgenoten die een zelfde passie hebben voor gamen. Er wordt gewerkt met groepsessies, waarbij groepsdynamica en zelfontdekking centraal staan. We bieden de deelnemers een waaier van activiteiten die mogelijk een plaats kunnen innemen in hun leefwereld naast het gamen. We verwachten hierbij dat ze actief deelnemen en initiatief nemen om het kamp mee vorm te geven (bijvoorbeeld om in overleg met begeleiding en kampgenoten een dagprogramma te bepalen). We voorzien een beperkte mogelijkheid tot gamen en bespreken deze ervaringen nadien (in groep).
Na het kamp maken de deelnemers deel uit van een online community en stimuleren we het verderzetten van gezamenlijke offline initiatieven. Ouders van deelnemende jongeren worden betrokken tijdens het intakegesprek en worden uitgenodigd op een infoavond.
Praktische informatie:
Doelgroep: jongeren tussen 15j en 18j die overmatig gamen
Data: 3 april tem 7 april 2017 & 7 augustus tem 11 augustus 2017
Locatie: Hoeve Genemeer. Genemeerstraat 163, Beverlo (Beringen)
Kostprijs: €175 all-inclusive (reductie mogelijk onder bepaalde voorwaarden)
Beschikbare plaatsen: 16 (voorafgaand intakegesprek verplicht). Inschrijving is pas geldig na betaling.
Contactgegevens en inschrijven:
Huub Boonen
Dimitri Das
011 27 42 98
huub.boonen@cadlimburg.be
Kan een online training gokverslaving tegengaan?
Helpt het volgen van online trainingen probleemgokkers hun verslaving onder controle te krijgen? Dat gaat Leroy Snippe, promovendus/onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam en Universiteit Antwerpen, onderzoeken. De studie, ontstaan vanuit een samenwerking tussen Universiteit Antwerpen, Universiteit van Amsterdam en CAD Limburg gaat januari 2017 van start. Het nieuwe project borduurt gedeeltelijk voort op eerder onderzoek onder leiding van Prof. Dr. Geert Dom van Universiteit Antwerpen en Prof. Dr. Reinout Wiers, hoogleraar Psychopathologie aan de Universiteit van Amsterdam. Wiers ontdekte eerder dat mensen die verslaafd zijn aan roken of alcohol, baat kunnen hebben bij een online training, waarbij mensen hun verslaving als het ware wegtrainen. In een eerste verkennend onderzoek, Training Onbewuste Processen-Gokken (TOP-Gokken) dat nu wordt voorbereid voor publicatie, hebben initiatiefnemers al kunnen aantonen dat er bij gokverslaving ook sprake lijkt te zijn van een zogeheten approach bias: de verslaafde wordt als het ware naar het verslavende middel “toegetrokken”. Daarnaast is de wetenschap er steeds meer van overtuigd geraakt dat gokverslaving vele gelijkenissen kent met ander verslavingsgedrag. Hiervan getuigt ook de opname van “gokstoornissen” in de categorie “Verslavingen en stoornissen door het gebruik van middelen” van de DSM-5, het diagnostisch- en statistisch handboek van psychiatrische aandoeningen.
Gokverslaving: een verborgen probleem
Zo’n 20.000 tot 80.000 Nederlanders zijn probleemspelers, waarschijnlijk verslaafd aan kansspelen. In België schat men het aantal probleemgokkers op 40.000. En 135.000 Belgen zijn risicogokker, zij lopen het risico in de problemen te komen met gokken. Slechts een klein deel van risico- en probleemgokkers zoekt op dit moment hulp. Met dit online begeleidingsprogramma verwachten we deelnemers te bereiken die eerder geen hulp zochten of vonden. Maar ook wie elders wel hulp zocht, kan het programma volgen. Zowel Nederlandse- als Vlaamse probleemgokkers kunnen deelnemen aan het nieuwe online behandelprogramma.
Chatten en huiswerk
De onderzoekers willen in de eerste plaats weten of een online gedragstherapeutisch basisprogramma mensen kan helpen bij het tegengaan van hun gokverslaving. Gedurende 9 weken (verlengbaar tot max. 12 weken) zijn er chatgesprekken met een behandelaar. Hiernaast maakt de deelnemer online huiswerkopdrachten en houdt een gokdagboek bij. Deze zijn een leidraad om onderwerpen te bespreken als: voor- en nadelen van gokken en stoppen, doelstellingen, omgaan met trek, noodmaatregelen, terugvalpreventie en sociale vaardigheden. In het gokdagboek registreren deelnemers hun gokgedrag en de “trekmomenten”- wanneer is de neiging tot gokken het sterkst? Oefeningen en grafieken kunnen deelnemers inzicht geven in risicosituaties en een actieplan kan op maat uitgewerkt worden. Deelnemers blijven anoniem en kunnen het programma thuis volgen. De hoop is dat hiermee de drempel om hulp te zoeken wordt verlaagd.
Kansspelen van je afduwen
Daarnaast onderzoeken de wetenschappers of een nieuwe cognitieve training de effectiviteit van het online basisprogramma kan versterken. De idee is dat hierdoor de approach bias, de automatische tendens om toenadering te zoeken tot gokstimuli, wordt hertraind - teniet gedaan of mogelijk zelfs omgekeerd. Van deze training bestaat ook een placebo-versie, zodat de onderzoekers de effectiviteit van de aandachtstraining goed kunnen meten.
Deelnemen
Heeft u ook een mogelijk gokprobleem en wilt u graag deelnemen? Op de website www.gokhulp.be kan je je aanmelden voor een ‘online begeleiding’. Om deel te nemen aan het onderzoek moet je 18 jaar of ouder zijn, voldoende Nederlands kennen en toegang tot internet hebben. Wie problemen ervaart met het bingotoestel (enkel België), (online) roulette, (online) slots/fruitautomaat, (online) weddenschappen en/of (online) kaartspelen kan binnen het onderzoek ook de cognitieve training volgen.
Zie ook: www.gokhulp.be
Voor info over de online begeleiding: info@gokhulp.be
Voor info over het onderzoek: L.Snippe@uva.nl
Aan de slag met Tournée Minérale
Al meer dan 42.000 Belgen schreven zich in om in februari een maand geen alcohol te drinken. Niet alleen goed voor de portemonnée, maar ook voor je gezondheid. Heel wat Limburgse steden en gemeenten zetten de afgelopen weken hun schouders onder dit initiatief dat als doel heeft geld in te zamelen voor kankeronderzoek, maar vooral ook om de bevolking te sensibiliseren rond de gezondheidsrisico’s van alcoholgebruik. De preventiewerkers van de CAD Limburg ondersteunden de afgelopen weken gemeenten om met Tournée Minérale verder aan de slag te gaan. We polsten enkele Limburgse steden en gemeenten over welke acties er rond Tournée Minérale werden uitgewerkt.
Sint-Truiden
Via de interne nieuwsbrief, het infoblad en facebook werd het personeel, de verenigingen, de inwoners en het beleid van de stad Sint-Truiden opgeroepen om mee te doen met Tournée Minérale. Flyers en affiches zijn in heel de stad terug te vinden. Iedereen die deelneemt krijgt een pin en/of armbandje en als je gespot wordt in februari kan je een fruitinfuser winnen, op Valentijn mag je gratis een alcoholvrije cocktail komen drinken. Wie een leuke groepsfoto of selfie opstuurt maakt kans om een fruitinfuser en waterflessen te winnen.
Lummen
In Lummen wordt vooral gebruik gemaakt van de sociale media om mensen aan te moedigen om mee te doen met Tournée Minérale. Het personeel en de gemeenteraad werden rechtstreeks aangesproken, flyers en affiches werden opgehangen en zolang de voorraad strekt zijn er armbandjes, pins en andere gadgets verkrijgbaar.
Hasselt
Binnen de stuurgroep verslavingsproblematieken Hasselt-Diepenbeek werden de verschillende partners opgeroepen om deel te nemen en in te schrijven op de website van Tournée Minérale. Het schepencollege van zowel Hasselt als Diepenbeek werd gemotiveerd om deel te nemen, met succes trouwens! Een aantal Schepenen van Hasselt deelden hun enthousiasme via Sociale Media. De OCMW-voorzitter Rik Kriekels van Diepenbeek, die eveneens voorzitter is van de Limburgse Stuurgroep ambulante drughulpverlening en preventie, overtuigde al zijn collega’s van het college om deel te nemen.
Daarnaast werkte de stedelijke preventiedienst van de Stad Hasselt samen met de CAD Limburg een aantal acties uit. De stad Hasselt plant een workshop ‘Mocktails maken’ voor het personeel en één voor de bevolking.
De Hasseltse horeca zal opgeroepen worden om de Tournée Minérale – mocktail te promoten. De stad voorziet hiervoor suggestiebordjes voor de horecazaken. Horecazaken die de Mocktail promoten krijgen een eervolle vermelding in de stadscommunicatie. De huisartsen kregen een begeleidende brief met flyers rond Tournée Minérale. Sportverenigingen, cultuurverenigingen en jeugdverenigingen werden via hun raden opgeroepen om deel te nemen.
Er werd gecommuniceerd naar de bevolking via de Hasselaar, wijkkrantjes en de sociale media. De affiches van Tournée Minérale werden besteld en verspreid naar alle stadsgebouwen en ontmoetingscentra.
Tot slot deelt de politie tijdens alcoholcontroles flyers uit van Tournée Minérale.
Diepenbeek
Het personeel van de gemeente wordt uitgenodigd om deel te nemen aan Tournée Minérale. De deelnemers krijgen een polsbandje en pin, maar daar bovenop ook een gepersonaliseerde waterfles. Er wordt een yogasessie en een wandeling georganiseerd en er zal op regelmatige tijdstippen fruit aangeboden worden aan het personeel. Daarnaast zal er in die maand een vorming "Ouder worden en alcohol" doorgaan.
Beringen
Het Schepencollege en de Burgemeester van Beringen nemen eveneens deel aan Tournée Minérale. Tijdens de maand februari zal er geen alcohol gedronken en geschonken worden (de recepties worden bijvoorbeeld alcoholvrij). Maar daar wil de stad Beringen het niet bij laten. Via de B-magazine, de facebookpagina van de stad en de lichtkranten worden de inwoners gemotiveerd om ook deel te nemen aan het initiatief. Daarnaast zullen er 400 posters en flyers verdeeld worden onder de stadsdiensten, scholen, winkels, verenigingen, enz. en worden er nog eens 250 flyers verdeeld door Okra Paal. Er worden eveneens verschillende acties georganiseerd. Zo kan je op 9 februari terecht in de bibliotheek voor een infoavond over de campagne en krijg je meer uitleg over de effecten en risico’s van alcohol. Er wordt een workshop alcoholvrije cocktails georganiseerd op 7 februari in WZC Corsala en op 13 februari in LDC De Klitsberg. In de middelbare scholen wordt alcohol nog eens in de kijker gezet tijdens de projectdagen op 1 en 2 februari.
Ham en Tongeren
Het gemeentebestuur en het stadsbestuur nemen Tournéé Minérale mee op in haar communicatie. Via de website en sociale media zal het thema aandacht krijgen binnen de gemeente Ham en Stad Tongeren.
Dankzij de inzet op lokaal niveau is de start van deze eerste editie van Tournée Minérale een echt succes!